Geodeci z AGH na wyprawie archeologicznej w Jordanii

Podczas tegorocznej wyprawy BARI studenci AGH prowadzili badania w Jordanii – na terenie starożytnego miasta Tuwaneh oraz rzymskiego fortu wojskowego Dajaniya. Zebrane dane pozwolą im stworzyć modele przestrzenne badanych obiektów.

XVII Wyprawa BARI, która odbyła się w dniach 2-16 listopada br., została zorganizowana przez Koło Naukowe Geodetów Dahlta z Wydziału Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska we współpracy z archeologami z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Tegoroczna wyprawa otrzymała wsparcie finansowe z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach projektu „Najlepsi z najlepszych! 3.0”.

Pionierskie prace inwentaryzacyjne miały miejsce w mało poznanej archeologicznie części państwa – w prowincjach Al-Tafila i Ma'an, gdzie polscy archeolodzy z Instytutu Archeologii UJ prowadzą unikatowe badania, mające na celu poznanie dokładniej historii rejonu, a także ochronę dziedzictwa kulturowego.

Prowadzone badania koncentrowały się na opracowaniu metodologii inwentaryzacji obiektów archeologicznych w pustynnych warunkach terenowych. Inwentaryzacji poddane zostały dwa stanowiska archeologiczne: starożytne miasto Tuwaneh oraz rzymski fort wojskowy Dajaniya. Uczestnicy mieli do wykonania zadania, których zakres na bieżąco konsultowany był ze stacjonującymi na miejscu archeologami. Prace terenowe rozpoczęto od zastabilizowania i wyznaczenia współrzędnych globalnych geodezyjnej osnowy pomiarowej na obu stanowiskach. W tym celu wykorzystano pomiary satelitarne oraz klasyczne pomiary tachimetryczne.

Wykonano naziemne skanowanie laserowe całego fortu oraz wybranych części miasta Tuwaneh, m.in. teren „karawanseraju”. Podczas jednego dnia pozyskiwane były dane z kilkudziesięciu stanowisk skanera (FARO M70). Pomiary wspierane były osnową skaningową (tarcze), której współrzędne wyznaczono tachimetrycznie w układzie globalnym. Podczas prac skaningowych wykorzystano także skaner ręczny FARO Freestyle3D. Wykonano nim inwentaryzację pozostałości archeologicznych wewnątrz fortu. Zebrano olbrzymie ilości danych, które pozwolą stworzyć modele przestrzenne badanych obiektów w postaci chmur punków.

Ważnym aspektem prac było wykorzystanie fotogrametrii bliskiego zasięgu. Dzięki wykonanym zdjęciom stworzone zostały numeryczne modele terenu oraz ortofotomapy badanych stanowisk, a także modele 3D wybranych obiektów – podziemnego tunelu w mieście Tuwaneh oraz pozostałości starożytnych łaźni. Ponadto, z uwagi na fakt, iż pozostałości starożytnego Tuwaneh są przedmiotem postępującej działalności rabunkowej, zdjęcia fotogrametryczne wykorzystano do dokumentacji 119 wkopów grabieżczych.

Dzięki uprzejmości firmy Navigate uczestnicy mieli możliwość zabrania ze sobą nowoczesnego odbiornika GNSS Spectra Precision SP60, który pozwala na wykorzystanie poprawek Trimble CenterPoint RTX w czasie rzeczywistym. Technologia ta umożliwia pomiary jednym odbiornikiem na całym świecie i w każdych warunkach z dokładnością 2 cm w poziomie bez korzystania z sieci naziemnych stacji referencyjnych. Innowacyjność technologii RTX jest bardzo pomocna podczas prac geodezyjnych wspomagających badania archeologiczne. Odbiornik SP60 wykorzystany został do pomiaru punktów osnowy oraz punktów charakterystycznych niezbędnych do wykonania wirtualnej wycieczki po forcie Dajaniya. Zdjęcia panoramiczne wykonane zostały kamerami sferycznymi Theta S.C. otrzymanymi od Ricoh Polska.

Pozyskane dane przestrzenne staną się bazą danych o obiektach dziedzictwa kulturowego, a ich opracowanie pozwoli na stworzenie kompleksowej dokumentacji archeologicznej. Otrzymane rezultaty i wyniki prac zostaną zaprezentowane na konferencjach geodezyjnych oraz interdyscyplinarnych, zarówno w kraju jak i za granicą.