Walka ze smogiem: AGH kształci eko-doradców

W ramach umowy pomiędzy Wydziałem Energetyki i Paliw a Urzędem Marszałkowskim Województwa Małopolskiego, w listopadzie 2016 r. prawie 70 osób rozpoczęło w AGH studia podyplomowe dla eko-doradców. Słuchaczami studiów, które finansowane są z programu LIFE, są głównie eko-doradcy z kilkudziesięciu miejscowości i gmin województwa małopolskiego.

Jak wskazują wyniki pomiarów stężeń zanieczyszczeń, prowadzonych przez jednostki administracji publicznej (Wojewódzki Instytut Ochrony Środowiska), naukowców (w tym przy ogromnym udziale pracowników Akademii) oraz podmiotów społecznych (Krakowski Alarm Smogowy), jak i raporty międzynarodowe (między innymi Europejskiej Agencji Środowiska [1]) skala problemu zanieczyszczenia i jakości powietrza, z którym zmaga się Małopolska, jest bardzo poważna.

Kluczową rolę w ochronie powietrza pełni administracja samorządowa, w tym szczególnie ważną rolę odgrywają władze na szczeblu wojewódzkim (marszałek, sejmik województwa oraz urząd marszałkowski). W całym województwie małopolskim, a także w poszczególnych gminach podejmowane jest spektrum działań mających na celu skuteczną realizację Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego. Należy wspomnieć, że Kraków był pierwszym miastem w Polsce, dla którego 15 stycznia 2016 r. sejmik województwa małopolskiego przyjął uchwałę antysmogową, w której zapisano zakaz spalania paliw stałych na terenie miasta od 1 września 2019 r. 23 stycznia 2017 r. uchwała „antysmogowa” została przyjęta jednogłośnie dla całego województwa małopolskiego.

Program „LIFE”

Jednym z ważnych elementów w skutecznej realizacji zadań programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego jest projekt zintegrowany LIFE „Wdrażanie Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego – Małopolska w zdrowej atmosferze”. Projekt ten jest koordynowany przez województwo małopolskie, angażuje łącznie 62 partnerów (z Polski, jak również z Czech i Słowacji), a jego celem jest przyspieszenie wdrażania działań na rzecz poprawy jakości powietrza, które zostały zaplanowane w ramach programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego. Wartość projektu to 70 mln zł, z czego dofinansowanie unijne wynosi 42 mln zł. Projekt jest realizowany w okresie od października 2015 r. do końca 2023 r.

Główne działania w ramach projektu obejmują: 

• utworzenie sieci eko-doradców w gminach województwa małopolskiego,

• doradztwo dla mieszkańców województwa małopolskiego w zakresie ograniczenia emisji,

• powstanie Centrum Kompetencji na poziomie regionalnym, obejmujące szkolenia i bazę wiedzy dla wszystkich samorządów lokalnych,

• wzmocnienie doradztwa i obsługi administracyjnej dla mieszkańców Krakowa w zakresie likwidacji pieców i kotłów na paliwa stałe,

• narzędzie do modelowania rozkładu zanieczyszczeń w Krakowie,

• baza źródeł emisji dla Małopolski, Czech i Słowacji wraz z modelowaniem jakości powietrza.

Eko-doradcy

Stworzenie systemu Eko-doradców na poziomie gminy jest odpowiedzią na braki odpowiednich zasobów ludzkich i instytucjonalnych w gminach, które stanowiły jedną z kluczowych barier dla skutecznego wdrażania programów ochrony powietrza. Poszczególne gminy, jako jednostki zobowiązane do wdrożenia konkretnych działań w celu poprawy istniejącej sytuacji, dzięki systemowi eko-doradców dysponują odpowiednio wykwalifikowanymi i przeszkolonymi kadrami.

Do zadań eko-doradców należy między innymi:

• aktualizacja i integracja gminnych strategii służących poprawie jakości powietrza zawartych w planie gospodarki niskoemisyjnej, programie ograniczania niskiej emisji oraz założeniach do planu zaopatrzenia w ciepło, paliwa gazowe i energię elektryczną,

• nadzór nad wdrażaniem przyjętej w gminie strategii gospodarki niskoemisyjnej,

• pozyskiwanie zewnętrznego wsparcia finansowego na realizację programów pomocowych dla mieszkańców oraz środków dla gmin na realizacji zadań związanych z poprawa jakości powietrza,

•  udzielanie porad mieszkańcom oraz ich edukacja.

Studia podyplomowe

Studia podyplomowe dla eko-doradców w AGH mają charakter interdyscyplinarny. Zajęcia prowadzone są przez pracowników Wydziału Energetyki i Paliw (Katedr: Zrównoważonego Rozwoju Energetycznego, Chemii Węgla i Nauk o Środowisku, Technologii Paliw), a także partnerów spoza AGH tj.: Politechniki Krakowskiej (Małopolskie Centrum Budownictwa Energooszczędnego, Instytut Pojazdów Samochodowych i Silników Spalinowych), firmy Polinvest, Fundacji na Rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii, Instytutu Zrównoważonej Energii „Miękinia”, firmy Social Sky oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Studia obejmują zagadnienia jakości powietrza, niskiej emisji zanieczyszczeń, chemii środowiska, energetyki, odnawialnych źródeł energii, lokalnego planowania energetycznego, zarządzania, prawa i komunikacji. Obejmują 238 godzin zajęć, w tym 140 godzin wykładów oraz 98 godzin ćwiczeń i zajęć laboratoryjnych.

Słuchaczami studiów są: eko-doradcy z województwa małopolskiego (29 z gmin wiejskich, 16 z gmin miejsko-wiejskich oraz 14 z gmin miejskich), pracownicy Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego i Województwa Śląskiego.

Autorzy tekstu:
prof. dr hab. inż. Wojciech Suwała, Wydział Energetyki i Paliw AGH
mgr Kamila Krzysztonek, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego
dr inż. Janus Zyśk, Wydział Energetyki i Paliw AGH (kontakt: jazysk(at)agh.edu.pl)

[1] European Environment Agency 2016; „Air quality in Europe — 2016 report”; EEA Report No 28/2016; Luxembourg